Voorblad > U uei █ Indo-Europese wortel die betrekking heeft op bepaalde handelingen ■ Ook geschreven als u̯ei Indo-Europese wortel met de betekenis vlechten, draaien, winden, wringen, binden die voorkomt, of veronderstelt wordt voor te komen, in de volgende woorden: wede/wijde, (wilg) weide (geheind land, geheind door vlechten?) wijm wis weeg, weegluis, www.etymologiebank.nl/trefwoord/weeg wier Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M085979&article=uei ook uei- +++
u̯ei, www.etymologiebank.nl/trefwoord/wijden Dit is natuurlijk de heilige plaats, die van de profane wereld afgescheiden wordt en wel gewoonlijk door een omheining (het gebied van Jellinge was met een krans van stenen omgeven, vgl. E. Dyggve, Acta archaeologica 13, 1942, 65-99). Dan is dus het woord *wīha eig. ‘een omheind gebied’ en men kan aanknopen aan de idg. wt. *u̯ei ‘binden, vlechten’ (waarvoor zie weegluis). Buiten het Germaans wordt het woord vaak verbonden met Latijn victima ‘offer’ en Oudlitouws viešpilas ‘heilige berg’, maar de verdere verbindingen zijn nogal speculatief. Mogelijk moet men met het NEW denken aan een oorspr. betekenis ‘afgescheiden ruimte’ zoals ook tún in het Oudnoords een religieuze betekenis kan hebben, zie → tuin. In dat geval kan het woord behoren bij de wortel pie. *ueik- ‘af-, uitscheiden’ (IEW 1128) of pie. *uei- ‘vlechten, verbinden’ +++
"wei-", Etymonline.com www.etymonline.com/word/*wei- ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uei ui...
uitbloeien uit•bloei•en █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (de) uitbloei, (het) uitbloeien, (de) uitbloeiiing https://nl.wiktionary.org/wiki/uitbloeien ● Verwante termen: ● Verwante termen: bloeien verwelken + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitbloeien uitbreiden uit•brei•den █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) uitbreiden, (de) uitbreiding Van een bos. Bomen planten aan de buitenkant van het bos. Kijk ook bij inbreiden. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitbreiden uitdraagtang uit•draag•tang █ Zelfstandig naamwoord ■ Kortweg: draagtang Kijk bij draagtang. uiterwaard ui•ter•waard █ Zelfstandig naamwoord Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Uiterwaard Etymologiebank http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/uiterwaard ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uiterwaard uitgestoken moerascipres uit•ge•sto•ken moe•ras•ci•pres █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord] Hout van moerascipres dat aangetast is door een schimmel. Door de aantasting lijkt het alsof het hout uitgestoken is met een guts. ● Verwante termen: ● Engelse term, Noord-Amerika: pecky cipress https://en.wikipedia.org/wiki/Taxodium_distichum#Ecology + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitgestoken-moerascipres uitgroeien uit•groei•en █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) uitgroeien, (de) uitgroeiing In het bijzonder van houtige planten die een brede, laag beginnende kroon ontwikkelen. Geleidelijk groter en breder worden van de kroon. Van natuurbelaten heggen, van scheerheggen na scheren, van houtkanten en van hakhout. Een volle meerstammige kroon ontwikkelen (stamboom) en/of veel vertakkingen op de stam en gesteltakken ontwikkelen (scheerhaag). Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitgroeien "uitgroeien tot ..." ● Verwante termen:
www.duden.de/rechtschreibung/auswachsen + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitgroeien uitgroeiende heg uit•groei•en•de heg █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: uitgroeiende haag ■ Voluit: vrij uitgroeiende haag of heg ■ Antoniem: scheerhaag Heg die men gedurende jaren niet of weinig scheert of kapt. ● Verwante termen:
uitgroeikant uit•groei•kant ■ Synoniem:uitgroeirand Eén van de twee (meestal denkbeeldige) grenslijnen die het uitgroeiruim afbakenen. Eén van de twee (meestal denkbeeldige) uiterste randen van het uitgroeiruim. Als een uitgroeiruim vierkant of rechthoekig is zijn er vier uitgroeikanten. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitgroeikant uitgroeiruim uit•groei•ruim █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: uitgroeiruimte Begrensde plaats, meestal denkbeeldig begrensd, waarin de kroon van houtige planten - in het bijzonder heggen, houtkanten en struiken - zich ten volle kunnen ontwikkelen oftewel uitgroeien. Ruim of ruimte? Beide woorden betekenen precies hetzelfde, maar in de loop der jaren is de betekenis van ruim verengd tot plaats onder dek in een schip. Hoog tijd om ruim terug in de huidige woordenschat te brengen met de juiste betekenis. Tenslotte is ruimte niet meer dan een afleidsel van ruim. Nederlands ruim, Duits Raum, Engels room. Een scheerhaag heeft een smal uitgroeiruim en een uitgroeiende heg heeft een breed uitgroeiruim. "luchtruim" in Woordenlijst.org www.woordenlijst.org/#/?q=luchtruim "ruim" in Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M061423 "ruim" in Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/ruim Uitgroeiruim is een woord bedacht door Carlos Montfort. Voor het eerst wereldkundig gemaakt op 9 april 2019 op Termen van Boheest. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitgroeiruim uitham uit•ham █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: ham, landtong Kijk bij ham en landtong. + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitham uitheems uit•heems █ Bijvoeglijk naamwoord ■ Synoniemen: allochtoon, exotisch Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitheems Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22uitheems%22 Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/uitheems "exotisch" in Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/exotisch "exoot" in Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Exoot ● Verwante termen: ● Duitse termen: allochthon, ausheimisch, gebietsfremd https://de.wikipedia.org/wiki/Allochthone_Art www.duden.de/rechtschreibung/ausheimisch + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitheems uitkapbos uit•kap•bos █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: plenterbos Kijk bij plenterbos. uitkappen uit•kap•pen █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) uitkappen, (de) uitkapping ■ Synoniem: plenteren Kijk bij plenteren. uitlopen uit•lo•pen █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) uitlopen ■ Synoniemen: botten, uitschieten Een fase in het groeiproces van een plant waarbij de (blad-, bloem- en stengel-)knoppen in de lente open gaan. Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank Artikel I.4., http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M072071 Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitlopen "botten" in Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M010712 "botten" in Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/botten "uitschieten" in Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitschieten ● Verwante termen:
● Engelse termen: shoot, sprout ● Franse termen: pousser https://fr.wikipedia.org/wiki/Marcottage + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitlopen uitloper uit•lo•per █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: stolon Bovengrondse, horizontaal groeiende stengels die meestal na de bloei van de moederplant bovengronds ontstaan. De uitlopers wortelen aan de knopen en vormen uit de okselknoppen nieuwe plantjes. Bramen, bijvoorbeeld, vormen uitlopers. Een uitloper die succesvol wortel schiet is een aflegger. Een uitloper groeit uit de stengel, meestal bovengronds. Een wortelstok is een stengel die op een wortel lijkt, maar niet de kenmerken van een wortel heeft. Wisiwis, UGent Plantentuin www.wisiwis.ugent.be/glossary.php#uitloper ● Verwante termen: ● Duitse termen: Ausläufer, Stolo https://de.wikipedia.org/wiki/Stolo ● Engelse termen: runner, stolon https://en.wikipedia.org/wiki/Stolon ● Franse term: drageon? www.larousse.fr/dictionnaires/francais/drageon/26706 + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitloper uitrijcombinatie uit•rij•com•bi•na•tie █ Zelfstandig naamwoord Ecopedia www.ecopedia.be/208/encyclopedie/ ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitrijcombinatie uitrijden uit•rij•den █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) uitrijden 1. Bijeengesleepte boomstammen uit het bos rijden. 2. Vanaf de kapplaats uitrijden met een voertuig, in plaats van uitslepen. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitrijden uitrijwagen uit•rij•wa•gen █ Zelfstandig naamwoord Ecopedia www.ecopedia.be/210/encyclopedie/ ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitrijwagen uitschuifbare zaag uit•schuif•ba•re zaag █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord] 1. Zaag met een uitschuifbare steel. Synoniem: telescopische zaag. 2. Zaag waarvan het zaagblad in en uit het handvat geschoven kan worden. Afbeelding ● Verwante termen: ● Duitse termen: ausschiebbare Säge, (Garten/Ast)Säge mit Teleskopstiel ● Engelse term: retractable (pruning) saw ● Franse termen: scie (d'élagage) télescopique + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitschuifbare-zaag uitsleepweg uit•sleep•weg █ Zelfstandig naamwoord ■ Kortweg: sleepweg Weg in het bos waarlangs geoogst hout uitgesleept wordt. "sleepweg" in Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M063945.re.92 ● Verwante termen: ● Duitse termen: Rückegasse, Rückeweg https://de.wikipedia.org/wiki/Rückeweg ● Engelse term, Groot-Brittannië: ride ● Engelse term, Noord-Amerika: logging trail https://en.wikipedia.org/wiki/Logging_trail ● Franse termen: cloisonnement, cloisonnement d’exploitation + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitsleepweg uitslepen uit•sle•pen █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) uitslepen Geoogst hout vanaf de oogstplek naar een weg voeren. ● Verwante termen: ● Duitse termen: ausschleppen, holzrücken, rücken https://fwb-online.de/lemma/ausschleppen.s.3v https://de.wikipedia.org/wiki/Holzrücken https://www.dwds.de/wb/rücken ● Engelse term: skidding ● Franse term: débarder https://fr.wikipedia.org/wiki/Débardage + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitslepen uitsmeden uit•sme•den █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) uitsmeden, (de) uitsmeding 1. Door smeden breder, platter maken. Ten einde smeden. Door smeden verwijderen, resp. te voorschijn halen; wegslaan, eruitslaan. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M072276 2. Synoniem: hersmeden. Een afgesleten gereedschap, zoals een ploeg of beitel, herstellen door smeden. Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=WNT&id=M025649 ● Verwante term bij 2: haren, hersmeden, omsmeden ● Engelse term bij 2: reforge + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitsmeden uitspoelen uit•spoe•len █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) uitspoelen, (de) uitspoeling Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Uitspoeling Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitspoelen ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitspoelen uitstoelen uit•stoe•len █ Werkwoord ■ Synoniem: stoelen Kijk bij stoelen. uitvliegen uit•vlie•gen █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) uitvliegen, (de) vlieging 1. Uit iets vliegen. 1.1. Van jonge vogels: Het nest uitvliegen. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitvliegen uitvliegopening uit•vlieg•ōpe•ning █ Zelfstandig naamwoord Boorgat in hout waarlangs ontpopte kevers uitvliegen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Huisboktor, https://nl.wikipedia.org/wiki/Boktorren) ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitvliegopening uitzaaien uit•zaai•en █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (de) uitzaai, (het) uitzaaien, (de) uit zaaiing Zaden over een oppervlakte verspreiden. Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/uitzaaien Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M072509 Als wederkerend werkwoord, "zich uitzaaien". "De reuzenbalsemien zaait zich uit door haar zaden bij aanraking weg te schieten." https://nl.wikipedia.org/wiki/Reuzenbalsemien www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i000144.html ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uitzaaien uitzweten uit•zwe•ten █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) uitzweten Vloeistof afscheiden door planten, in het bijzonder door de wortels. Het wetenschappelijke synoniem is exsuderen, van Latijn exsudare. ● Verwante termen:
ul...
Ulmus-val █ Zelfstandig naamwoord De tijdelijke abrupte afname van Ulmus (iep/olm) na de ijstijd, (volgens de conventionele kennis) rond 5100 vóór heden, de overgang van het atlanticum naar het subboreaal. ● Verwante term: iepenziekte ● Engelse term: elm decline + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#ulmus-val un...
universele handzaag uni•ver•se•le hand•zaag █ Zelfstandig naamwoord Handzaag waarmee men kan schulpen en korten. ● Verwante termen: + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#universele-handzaag ur...
ursusdraad ur•sus•draad █ Zelfstandig naamwoord Afrastering voor groter vee en groter wild. Ursus is een merknaam van Betafence. Deze merknaam is een soortnaam geworden. Betafence www.betafence.be/nl/ursus-1 www.betafence.be/nl/ursus-2 www.betafence.be/nl/ursus-tightknot-0 "soortnaam" in Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortnaam ● Verwante term: prikkeldraad + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#ursusdraad uw...
uwe █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: ieve, ijf ■ Synoniem: venijnboom Bepaalde inheemse conifeer uit de taxusfamilie. Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Venijnboom Taaldacht www.taaldacht.nl/2015/10/05/eeuwen-leven-de-uwen www.taaldacht.nl/vergeten-woorden-u Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M027104 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M027052 Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=19694 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=61071 Vroegmiddelnederlands Woordenboek, 1200-1300, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID23852 Oudnederlands Woordenboek, 500-1200, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID2617 ijf, Etymologisch Woordenboek van het Nederlands http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=EWN&id=ewn006094 ● Verwante termen: ● Engelse term: yew www.etymonline.com/word/yew https://en.wiktionary.org/wiki/yew https://en.wikipedia.org/wiki/Taxus_baccata + Bladwijzer: www.termenvanboheest.org/u#uwe |