Voorblad > Z zaad █ Zelfstandig naamwoord Plantenvoortbrengsel (uitgegroeide zaadknop) waaruit een plant van dezelfde soort of hybride kan groeien. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaad_(plant) ● Verwante termen: ● Nederduits: Saat www.plattmakers.de/nl/850/Saat ● Duitse term, woordverwant: Saat ● Duitse termen, vertaalequivalenten in biologie: Same, Samen https://de.wiktionary.org/wiki/Saat https://de.wikipedia.org/wiki/Same_(Pflanze) www.dwds.de/wb/Samen https://de.wiktionary.org/wiki/Same https://de.wiktionary.org/wiki/Samen ● Engelse term: seed https://en.wikipedia.org/wiki/Seed https://en.wiktionary.org/wiki/seed www.etymonline.com/word/seed ● Franse term: graine https://fr.wikipedia.org/wiki/Graine + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaad zaadbank zaad•bank █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadbank_(ecologie) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadbank_(genenbank) Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/12/encyclopedie ● Verwante termen: ● Duitse termen: Saatbank, Saatgutbibliothek https://de.wikipedia.org/wiki/Saatgutbibliothek ● Engelse termen: seed bank, soil seed bank, canopy seed bank https://en.wikipedia.org/wiki/Seedbank https://en.wikipedia.org/wiki/Soil_seed_bank https://en.wikipedia.org/wiki/Canopy_seed_bank ● Franse termen: banque de semence, banque de graines du sol https://fr.wikipedia.org/wiki/Banque_de_semence https://fr.wikipedia.org/wiki/Banque_de_graines_du_sol + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadbank zaadbed zaad•bed █ Zelfstandig naamwoord Bodem waarin zaden kiemen. ● Verwante termen: ● Duitse term: Saatbett https://de.wikipedia.org/wiki/Saatbett ● Engelse term: seedbed https://en.wikipedia.org/wiki/Seedbed + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadbed zaadbeginsel zaad•be•gin•sel █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaadknop Kijk bij zaadknop. zaadboom zaad•boom █ Zelfstandig naamwoord ■ Bosbouwkundig synoniem: overstaander 1. Boom die met zijn zaad nakomelingen voortbrengt. 2. In de bosbouw: Een boom die men bij een kapping laat staan om nakomelingen voort te brengen. ● Verwante termen ● Duitse term: Samenbaum ● Engelse term: seed tree https://en.wikipedia.org/wiki/Seed_tree ● Franse term: estallon. In een middelbos: baliveau de l'âge de la dernière coupe = overstaander die blijven staan is bij de laatste kap. Bron: http://micmap.org/dicfro/search/dictionnaire-godefroy/estallon https://en.wiktionary.org/wiki/estalon + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadboom zaadgoed zaad•goed █ Zelfstandig naamwoord Zaaizaad. Hetgeen gezaaid wordt. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087670.re.168 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadgoed zaadknop zaad•knop █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: zaadbeginsel, ovulum Kleine knopvormige structuur in het vruchtbeginsel, vóór de bevruchting. Groeit uit tot een zaad. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadknop ● Verwante termen: ● Duitse term: Samenanlage https://de.wikipedia.org/wiki/Samenanlage ● Engelse term: ovule https://en.wikipedia.org/wiki/Ovule ● Franse term: ovule https://fr.wikipedia.org/wiki/Ovule_(botanique) + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadknop zaadlob zaad•lob █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: cotyl Het eerste blaadje van een kiemplant. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadlob ● Verwante termen: ● Duitse termen: Keimblatt, Kotyledone, Kotyledo https://de.wikipedia.org/wiki/Kotyledone ● Engelse termen: cotyledon, seed-leaf https://en.wikipedia.org/wiki/Cotyledon ● Franse term: cotylédon https://fr.wikipedia.org/wiki/Cotylédon + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadlob zaadmantel zaad•man•tel █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: arillus Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadmantel ● Verwante term: zaad ● Duitse termen: Arillus, Samenmantel https://de.wikipedia.org/wiki/Arillus ● Engelse termen: aril, arillus https://en.wikipedia.org/wiki/Aril ● Franse termen: arille https://fr.wikipedia.org/wiki/Arille + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadmantel zaadoogst zaad•oogst █ Zelfstandig naamwoord Oogst van zaden. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadoogst zaadplanten zaad•plan•ten █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadplanten ● Verwante termen: ● Duitse term: Samenpflanzen https://de.wikipedia.org/wiki/Samenpflanzen ● Engelse term: seed plants https://en.wikipedia.org/wiki/Spermatophyte ● Franse term: plantes à graines https://fr.wikipedia.org/wiki/Spermatophyta + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadplanten zaadpluis zaad•pluis █ Zelfstandig naamwoord ■ Kortweg: pluis Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadpluis (bv vrouwelijke populier) ● Verwante termen: ● Duitse term: Samenhaar https://de.wikipedia.org/wiki/Samenhaar + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadpluis zaadtuin zaad•tuin █ Zelfstandig naamwoord 1. Tuin die ingericht is om zaadgoed voort te brengen. 2. Bos of deel van een bos dat aangeduid is als plaats om zaadgoed te winnen. Zaadboomgaard. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadtuin zaadvang zaad•vang █ Zelfstandig naamwoord Zaadvangend lichaam. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadvang zaadverspreiding zaad•ver•sprei•ding █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaad_(plant)#Natuurlijke_verspreidingswijze_van_zaden ● Verwante termen: ● Duitse term: Samenausbreitung https://de.wikipedia.org/wiki/Samenausbreitung ● Engelse term: seed dispersal https://en.wikipedia.org/wiki/Seed_dispersal ● Franse term: dissémination des graines https://fr.wikipedia.org/wiki/Dissémination_des_graines + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadverspreiding zaadvoorraad zaad•voor•raad █ Zelfstandig naamwoord Hoeveelheid voorhanden zaad. ● Verwante term: zaadbank ● Duitse term: Samenvorrat ● Engelse term: seed stock https://en.wiktionary.org/wiki/seed_stock + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadvoorraad zaadvorming zaad•vor•ming █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaadzetting De vorming van zaad in een plant. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaadvorming zaad winnen zaad win•nen █ Werkwoordelijke woordgroep █ Naamwoord van handeling: zaadwinning Zaad oogsten van planten, in het bijzonder van bomen en struiken. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaad-winnen zaad zetten zaad zet•ten █ Werkwoordelijke woordgroep Bij een plant: Vormen van een vruchtbeginsel na de bloei. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaad-zetten zaadzetting zaad•zet•ting █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaadvorming Kijk bij zaadvorming. zaag █ Zelfstandig naamwoord Werktuig dat dient om door een heen en weer gaande beweging harde materialen zoals hout in stukken te delen of te vormen, gewoonlijk bestaande uit een aan één zijde getande, platte strook ijzer of staal en bevestigd in een handvat, raam of beugel; vervolgens ook in toepassing op zaagmachines met een andervormig blad en een doorgaande beweging zoals de cirkelzaag en de lintzaag; zowel ter aanduiding van het gehele werktuig als van het zaagblad in engere zin. Bron, gewijzigde tekstovername: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087696 Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaag Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zaag ● Verwante termen:
www.plattmakers.de/nl/603/Saag ● Duitse term: Säge https://de.wikipedia.org/wiki/Säge https://de.wiktionary.org/wiki/Säge www.dwds.de/wb/Säge ● Engelse term: saw https://en.wikipedia.org/wiki/Saw ● Franse term: scie. Scie is een deverbaal van het werkwoord scier. https://fr.wikipedia.org/wiki/Scie https://fr.wiktionary.org/wiki/scie ● Noorse term: sag https://no.wiktionary.org/wiki/sag ● Zweede term:såg https://sv.wiktionary.org/wiki/såg + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaag zaagaambeeld zaag•aam•beeld █ Zelfstandig naamwoord Aambeeld waarop een zaagblad beslagen wordt om 1) de tanden te zetten, 2) het vlak of recht te slaan, 3) het onder spanning te slaan. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagaambeeld zaagbank zaag•bank █ Zelfstandig naamwoord Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087802.re.30 Bron: Encyclo.nl www.encyclo.nl/begrip/ZAAGBANK ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägebank ● Engelse term: saw bench ● Franse term: table à scier? + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagbank zaagblad zaag•blad █ Zelfstandig naamwoord Deel van de zaag, zijnde een getand blad, waarmee men het hout doorsnijdt. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087700 ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägeblatt ● Engelse term: sawblade ● Franse term: lame de scie + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagblad zaagbok zaag•bok █ Zelfstandig naamwoord Bok (schraag, steun) om op te zagen. ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägebock + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagbok zaagezel zaag•ēzel █ Zelfstandig naamwoord Zaagbok, zaagstelling. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M016273.re.18 Plaatsnaam in Achel (B): Den Ezel. Plaats waar een stelling stond waarop men bomen tot planken kon verzagen. ● Verwante termen: ● Franse term: chèvre + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagezel zaaghout zaag•hout █ Zelfstandig naamwoord Hout dat geschikt is of bestemd is om verzaagd te worden. (geen brandhout, geen vezelhout) Bron: http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087802.re.36 ● Verwante termen: ● Duitse term: Schnittholz ● Franse term: sciage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaghout zaagklem zaag•klem █ Zelfstandig naamwoord Toestel om een zaagblad zodanig vast te zetten, dat men haar gemakkelijk kan zetten en vijlen. Bron, bewerkte tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087696.re.52 Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaagklem ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sägeklemme, Sägekluppe ● Engelse termen: saw clamp, saw vise ● Franse term: étau d’affûtage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagklem zaagkuil zaag•kuil █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaagput Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaagkuil Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087802.re.57 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087802.re.41 Bron: Leestekens van het Landschap www.leestekensvanhetlandschap.nl/zaagkuil ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sägegrube, Sägekuhle ● Engelse term: saw pit https://en.wikipedia.org/wiki/Saw_pit ● Franse term: fosse de sciage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagkuil zaaglust zaag•lust █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaagwoede De drang die een mens voelt om bomen om te zagen. ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sägelust, Sägewut + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaglust zaagmolen zaag•mō•len █ Zelfstandig naamwoord ■ Voluit: houtzaagmolen Molen waarin een grote zaag gebouwd is die aangedreven kan worden door wind, water, stoom of stroom. Zaagtypen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaagmolen https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AEnige_stoomhoutzagerij_van_Nederland-516937.ogv https://nl.wikibooks.org/wiki/Houtzaagmolens_praktijkhandboek ● Verwante termen: ● Engelse term: saw mill + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagmolen zaagput zaag•put █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaagkuil Kijk bij zaagkuil. zaagsmid zaag•smid █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: zagenmaker, zagensmid Smid die zich toelegt op het maken van zagen. ● Verwante term: zaag ● Duitse termen: Sägenschmid, Sägeschmied www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=Adelung&lemid=DS00110 www.rzuser.uni-heidelberg.de/~cd2/drw/e/sa/gesc/hmie/sageschmied.htm Scherschmid www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS07119 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagsmid zaagsnede zaag•sne•de █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: kerf Snede die de zaag maakt. Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zaagsnede ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägeschnitt ● Engelse termen: kerf, saw cut, saw groove, saw slot www.merriam-webster.com/dictionary/kerf ● Franse term: trait de scie https://fr.wiktionary.org/wiki/trait_de_scie + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagsnede zaagstelling zaag•stel•ling █ Zelfstandig naamwoord Stelling waarop men met een kraanzaag hout kan zagen zaagezel, schraag ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägegerust? ● Engelse termen: saw threstle, threstle ● Franse termen: échafaudage, tréteaux de sciage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagstelling zaagvijl zaag•vijl █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: scherpvijl Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaagvijl ● Verwante termen: ● Duitse term: Sägefeile, Schärffeile ● Engelse termen: saw file, sharpening file ● Franse term: lime d'affûtage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagvijl zaagwerk zaag•werk █ Zelfstandig naamwoord Werk dat bestaat uit zagen. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087802.re.66 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaagwerk zaagwoede zaag•woe•de █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaaglust Kijk bij zaaglust. zaagzettang zaag•zet•tang █ Zelfstandig naamwoord ■ Kortweg: zettang Kijk bij zettang. zaaien zaai•en █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (de) zaaiing, (het) zaaien Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaaien Als wederkerend werkwoord: zich uitzaaien ● Verwante termen: ● Nederduitse term: saihn. Naamwoorden van handeling: Saat = tijd om te zaaien www.plattmakers.de/nl/9031/saihn www.plattmakers.de/nl/850/Saat ● Duitse term: säen. Naamwoorden van handeling: Saat, Säen https://de.wiktionary.org/wiki/säen https://de.wikipedia.org/wiki/Saat https://de.wiktionary.org/wiki/Saat ● Engelse term: sow. Naamwoord van handeling: sowing https://en.wikipedia.org/wiki/Sowing ● Franse term: semer. Naamwoorden van handeling: semis, les semailles https://fr.wikipedia.org/wiki/Semis_(agriculture) + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaien zaaigraan zaai•graan █ Zelfstandig naamwoord Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=WNT&id=M087717 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaigraan zaaikorf zaai•korf █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zaaimand Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zaaikorf Het Virtuele Land - Centrum Agrarische Geschiedenis www.hetvirtueleland.be/cag/items/show/48654 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaikorf zaailing zaai•ling █ Zelfstandig naamwoord Uit een zaad gegroeide jonge plant die uit de kiemfase is. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaailing Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/379/encyclopedie/ ● Verwante termen:
https://de.wikipedia.org/wiki/Sämling https://de.wikipedia.org/wiki/Schössling ● Duitse term, antoniem: Kernwuchs. Vrij vertaald: kiemgroei. Gekiemde plant <> gestekte plant, aflegger. https://de.wikipedia.org/wiki/Kernwuchs www.dwds.de/wb/Kernwuchs ● Engelse term: seedling https://en.wikipedia.org/wiki/Seedling https://en.wiktionary.org/wiki/seedling + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaailing zaaitijd zaai•tijd █ Zelfstandig naamwoord Geschikte tijd om te zaaien; tijd waarin gezaaid hoort te worden. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087728 Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zaaitijd ● Verwante termen: ● Duitse term: Saatzeit ● Engelse term: sowing time ● Franse term: les semailles (ook: het inzaaien) + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaitijd zaaizaad zaai•zaad █ Zelfstandig naamwoord Zaad dat voorbestemd is om gezaaid te worden. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087732 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zaaizaad zachthellend zacht•hel•lend █ Bijvoeglijk naamwoord De eigenschap hebbend te hellen onder een kleine hoek. Bijvoorbeeld een zachthellende oever. "hellend", Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/hellend ● Verwante term: steilrand + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zachthellend zachtrot zacht•rot █ Zelfstandig naamwoord Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/395/encyclopedie/ Bomenbieb.nl www.bomenbieb.nl/boomziekte/korsthoutskoolzwam/ ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zachtrot zagen zā•gen █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) gezaag, (het) zagen Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Hout_zagen https://nl.wikipedia.org/wiki/Zagen_(verspaningstechniek) Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/gezaag https://nl.wiktionary.org/wiki/ge- ● Verwante termen: ● Nederduitse term: sagen www.plattmakers.de/nl/2513/sagen ● Duitse term: sägen www.dwds.de/wb/sägen ● Engelse term: saw www.etymonline.com/word/saw ● Franse term: scier www.cnrtl.fr/etymologie/scier www.cnrtl.fr/definition/scier https://it.wiktionary.org/wiki/segare + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zagen zager zā•ger █ Zelfstandig naamwoord (nomen agentis) In vroegere tijden. Iemand die, al dan niet beroepsmatig, bomen tot planken en balken zaagt. https://data.cultureelerfgoed.nl/semnet/9e96c21e-50a3-42b5-9ee9-91fa28d9023b.html Onderzager en bovenzager. Patroniemen: Seegers, Zeegers Nomen agentis (naamwoord van een handelende). ● Verwante termen: ● Engels patroniem: Sawyer www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=sawyer + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zager zagerij zā•ge•rij █ Zelfstandig naamwoord ■ Voluit: houtzagerij Plaats waar hout gezaagd wordt met machines. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Houtzagerij ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sägerei, Sägewerk https://de.wikipedia.org/wiki/Sägewerk ● Engelse term: saw mill https://en.wikipedia.org/wiki/Sawmill ● Franse term: scierie https://fr.wikipedia.org/wiki/Scierie + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zagerij zakband zak•band █ Zelfstandig naamwoord Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087810 ● Verwante term: band ● Duitse term: Sackband + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zakband zandbinder zand•bin•der █ Zelfstandig naamwoord 1. Plant die in zand groeit en met haar wortels zand vasthoudt. 2. Plant die in zand groeit en met haar bovengrondse delen (vooral gebladerte) zand vasthoudt. ● Verwante termen: ● Engelse term: sand binder Merriam-Webster: a grass or other plant that grows in sand which it holds in place by its rootstocks and roots + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandbinder zandgronden zand•gron•den █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zandgronden ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandgronden zandheg zand•heg █ Zelfstandig naamwoord Bron: Leestekens van het Landschap www.leestekensvanhetlandschap.nl/zandheg ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandheg zandhorst zand•horst █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: santhorst Op zandgrond: Met kreupelhout begroeide hoogte. Bron: Vroegmiddelnederlands Woordenboek, 1200-1300, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID19082 Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=48313 ● Verwante termen: ● Engelse term:sandhurst https://en.wikipedia.org/wiki/Sandhurst + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandhorst zandinwaai zand•in•waai █ Zelfstandig naamwoord De verplaatsing van zand door de wind naar een windafwaarts gelegen gebied. Een wal kan bescherming bieden tegen zandinwaai. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandinwaai zandpad zand•pad █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zavelpad Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087914 "zavelpad", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087999.re.26 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandpad zandvang zand•vang █ Zelfstandig naamwoord Bron: Joostdevree.nl www.joostdevree.nl/shtmls/zandvang.shtml ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandvang zandverstuiving zand•ver•stui•ving █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zandverstuiving https://nl.wikipedia.org/wiki/Zandverstuiving_(natuurdoeltype) Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=64969&article=zandverstuiving Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087921 Bron: Leestekens van het Landschap www.leestekensvanhetlandschap.nl/zandverstuiving Toponiemen met zand als tweede lid: Cadzand Kootwijkerzand Hulshorsterzand Harskamperzand ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandverstuiving zandwal zand•wal █ Zelfstandig naamwoord Bron: Leestekens van het Landschap www.leestekensvanhetlandschap.nl/zandwal Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zandwal ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandwal zandweg zand•weg █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zandweg Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087922 ● Verwante termen: ● Duitse term: Sandweg www.duden.de/rechtschreibung/Sandweg + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zandweg zangboom zang•boom █ Zelfstandig naamwoord Boom waarin zangvogels zingen. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zangboom zangvogel zang•vō•gel █ Zelfstandig naamwoord Naam voor alle vogels die behoren tot de orde der passeriformes, welke ongeveer zestig percent van alle vogelsoorten uitmaakt. Het zijn over het algemeen de kleinere vogelsoorten, die zich in en buiten de broedtijd veelvuldig door hun zang onderscheiden (door middel van hun zangstrottenhoofd oftewel syrinx). Bron, gewijzigde tekstovername: Verklarend en etymologisch woordenboek van de Nederlandse vogelnamen door K.J. Eigenhuis (2004), langs Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zangvogel Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zangvogels Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087931.re.144 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zangvogel zavel zā•vel █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: savel ■ Waarschijnlijk afgeleid van Latijn sabulum Zand. Tevens plaatsnaam. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zavel Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087999 Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zavel Bron: Neerlandistiek www.neerlandistiek.nl/2018/02/zavel/ Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Savelsbos ● Verwante term: dekzand + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zavel zavelkuil zā•vel•kuil █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zandkuil, zavelput Kuil in de grond die ontstaat door het afgraven van zavel oftewel zand. Bron, gewijzigde tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087999.re.19 "zandkuil", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087891.re.208 "zavelput", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087999.re.29 Patroniemen: Savelkoel, Savelkoels, Zavelkoul, Zavelkouls ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sandkaule, Sandkuhle www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=PfWB&lemid=PS00545 www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS01760 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zavelkuil zavelstreek zā•vel•streek █ Zelfstandig naamwoord ■ zavel + streek Streek, ook strekel [strē•kel] = bepaalde houten tuig om een zeisblad te scherpen. Zavel = zand, slijpzand Zavelstreek = streek die met zand besmeerd wordt waarop de streek schurend vermogen krijgt. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zavelstreek ze...
zeeduin zee•duin █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: kustduin Duin aan de kust. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088055.re.196 www.geologievannederland.nl/landschap/landschapsvormen/kustduin ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeeduin zeef █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zift Oorspronkelijk een komvormig handwerktuig met een bodem van gaas of vol gaatjes om mengsels te scheiden op basis van korrelgrootte, of vast van vloeibaar. Tegenwoordig gemaakt in vele vormen. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeef ● Verwante term: wan ● Duitse term: Sieb https://de.wikipedia.org/wiki/Sieb ● Engelse term: sieve https://en.wikipedia.org/wiki/Sieve ● Franse term: tamis https://fr.wikipedia.org/wiki/Tamis + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeef zeefmaker zeef•maker █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zevenmaker https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sieber-1568.png www.beroepenvantoen.nl/Oude-beroepen-Z.html ● Verwante term: zeef ● Duitse term: Sieber, Siebmacher www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=PfWB&lemid=PS07475 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeefmaker zeelklos zeel•klos █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: spanblok Kijk bij spanblok. Zeelklos is een woord bedacht door Carlos Montfort. Voor het eerst wereldkundig gemaakt op 12 oktober 2019 op Termen van Boheest. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeelklos zeewier zee•wier █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeewier ● Verwante termen: ● Duitse termen: Seetang, Tang https://de.wikipedia.org/wiki/Seetang ● Engelse term: seaweed https://en.wikipedia.org/wiki/Seaweed ● Franse term: varech https://fr.wikipedia.org/wiki/Varech + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeewier zeis █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: seis, zeisie, zeisel, zeisen, zeisem, zeising, zeissie, zessie Bepaald handwerktuig om te maaien. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeis Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zeis Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088419 Bron: Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zeis%22 Bron: Centrum Agrarische Geschiedenis www.cagnet.be/item/00009238 Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zeis?lang=nl Bron: elektronische Woordenbank van de Nederlandse dialecten http://ewnd.ivdnt.org/boeken/woord/10477 "zein", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088407 "zeisen", Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zeisen Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zeisen zeisene,Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51207 zeisie, zeissie -ie als plus-foneem www.dbnl.org/tekst/_tij003195901_01/_tij003195901_01_0010.php https://books.google.be/books?id=0rPczFW55pAC&pg=PA32&lpg=PA32&dq=plusfoneem&source=bl&ots=YpteXuzVPi&sig=NgN3C8cgjVk8SdHolpwV7rmJKB0&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwik4pTJ_ZTdAhVMaVAKHdAhC-8Q6AEwAnoECAgQAQ#v=onepage&q=plusfoneem&f=false www.etymonline.com/word/*sek- ● Verwante termen:
www.plattmakers.de/nl/3440/Sees www.plattmakers.de/nl/3857/Sesel ● Duitse term: Sense https://de.wikipedia.org/wiki/Sense_(Werkzeug) www.dwds.de/wb/Sense https://de.wikipedia.org/wiki/Sensenwerk ● Engelse term: scythe https://en.wikipedia.org/wiki/Scythe https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scythes_in_art ● Franse term: faux https://fr.wikipedia.org/wiki/Faux_(outil) https://fr.wiktionary.org/wiki/faux#Nom_commun_2 https://en.wiktionary.org/wiki/faux#Etymology_2 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeis zeisaambeeld zeis•aam•beeld █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: haaraambeeld Kijk bij haaraambeeld (lemma moet nog aangemaakt worden door de samensteller). + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeisaambeeld zeisblad zeis•blad ■ Kortweg: blad ■ Synoniem: zeismes Blad van de zeis. ● Verwante termen:
zeisboom zeis•boom █ Zelfstandig naamwoord ■ Kortweg: boom ■ Wisselvorm: zeisenboom ■ Synoniemen: snade, snaad, zeissteel Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=52866 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M064634&article=snaad Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56451 (swade) ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sensenbaum, Sensenstiel, Sensenwurf ● Engelse termen: snath, snathe www.merriam-webster.com/dictionary/snath + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeisboom zeisel 1. Ontleend aan vulgair Latijn sicila. Sikkel. 2. Zeis + -el Hädséissel Heedséissel F.: «Heidesense» (halb so lang wie die gewöhnliche Sense, um Heidestreu zu mähen) http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HH00749 zeisen zei•sen █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) zeisen ■ Wisselvorm: zeisenen Met een zeis gras of graan maaien. Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zeisen#Werkwoord ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zeisen zeisie zei•sie █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zeis. Kijk bij zeis. zelfbestuiving zelf•be•stui•ving █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zelfbestuiving Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/378/encyclopedie ● Verwante termen: ● Duitse term: Selbstbestäubung https://de.wikipedia.org/wiki/Selbstbestäubung ● Engelse term: self-pollination https://en.wikipedia.org/wiki/Self-pollination ● Franse term: autopollinisation https://fr.wikipedia.org/wiki/Autopollinisation + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfbestuiving zelfbevruchting zelfbevruchting █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: autogamie Samensmelting van een mannelijke gameet met een vrouwelijke gameet van hetzelfde individu. Bron, dode koppeling: http://static.digischool.nl/bi/pbb/search.php Een geslaagde zelfbestuiving leidt tot een zelfbevruchting. Bestuiven leidt niet noodzakelijk tot bevruchten. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfbevruchting zelflossend blok zelf•los•send blok █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord] ■ Synoniem: zelflossende katrol Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/221/encyclopedie  ● Verwante termen: ● Duitse term: Selbstauslösende Umlenkrolle (Bron: grube.de) ● Engelse term, Noord-Amerika: self releasing snatch block to snatch, afgeleid van het Nederlandse snakken en snaken www.merriam-webster.com/dictionary/snatch "snakken", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M064641 "snaken", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M064639 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelflossend-blok zelflossende katrol zelf•los•sen•de ka•trol █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord] ■ Synoniem: zelflossend blok Kijk bij zelflossend blok. zelfontbranden zelf•ont•bran•den █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) zelfontbranden, (de) zelfontbranding anaërobe zelfontbranding, Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zelfontbranding_(scheikunde) ● Verwante term: broei + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfontbranden zelfredzaam zelf•red•zaam █ Bijvoeglijk naamwoord Het vermogen hebbend zichzelf te redden of te helpen. Bijvoorbeeld met de kennis van woningbouw, landbouw, bosbouw ... ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfredzaam zelfverspreider zelf•ver•sprei•der █ Zelfstandig naamwoord dat degene/datgene noemt die/dat een handeling verricht (nomen agentis) Plant die haar zaden verspreid zonder externe hulp. (brem, springzaad) ● Verwante termen: ● Duitse term: Selbststreuer + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfverspreider zelfvoorzieningslandbouw zelf•voor•zie•nings•land•bouw █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zelfvoorzieningslandbouw https://nl.wikipedia.org/wiki/Bestaanseconomie ● Verwante termen: ● Duitse term: Subsistenzwirtschaft https://de.wikipedia.org/wiki/Subsistenzwirtschaft ● Engelse term: subsistence agriculture https://en.wikipedia.org/wiki/Subsistence_agriculture ● Franse termen: agriculture de subsistance, agriculture vivrière https://fr.wikipedia.org/wiki/Économie_de_subsistance https://fr.wikipedia.org/wiki/Agriculture_vivrière + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zelfvoorzieningslandbouw zemel zē•mel █ Zelfstandig naamwoord Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zemel Bron: Neerlandistiek www.neerlandistiek.nl/2015/06/etymologie-zemel/ Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zemelen ● Verwante term: graan ● Duitse term: ● Engelse term: ● Franse term: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zemel zessel 1. Ofwel gevormd uit zeis + -el, -el zijnde een achtervoegsel ter aanduiding van gereedschappen = zeis... 2. ... ofwel gevormd uit, volgens Duitse bronnen, een van de Latijnse woorden voor sikkel, haakvormig snij- of haktuig; sicilis = sikkel, waaruit kapmes dat ooit sikkelvormig was, maar recht geworden is. 1. Zeis, zeisel, zessel. Bron https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088419&article=zessel https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51528&article=zessel Van den germ wortel “seg”, d. i. “snijden” https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51207 https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51206&article=zeisel https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51528&article=zeise 2. Sessel als meest voorkomende geschreven vorm, Sesel in het Duits. Voorkomend in de Germaanse streektalen van uiterst oostelijk België en in Nederlands Limburg, in vorige vooral in het zuiden. Doelend op het handkapmes. Dit kapmes was in vroegere tijden vooral haakvormig, vandaar is de naam onder voorbehoud uit Latijn sicilis gevormd, maar in de loop der tijd is de haakvorm uit gebruik geraakt. In nabij gelegen Duitsland, waar wijndruiven geteeld worden, werd de haakvorm nog lang gebruikt om druiventrossen te snijden. Van den germ wortel “seg”, d. i. “snijden” -> zie Proto-Indo-Europees/sek-, waaruit ook Latijn https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51207 https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51206&article=zeisel https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51528&article=zeise https://en.wiktionary.org/wiki/sicilis#Latin https://en.wiktionary.org/wiki/secula#Latin https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/sek- www.buergerwingert-hemsbach.de/wp-content/uploads/2019/03/Die-Winzerhippe.pdf https://www.hainfeld.de/seselmesser/ https://www.dwds.de/wb/Sense https://www.dwds.de/wb/etymwb/Sense https://www.dwds.de/wb/Sichel https://www.dwds.de/wb/etymwb/Sichel https://www.dwds.de/wb/etymwb/Hippe Opmerking bij 2: De samensteller vraagt zich af hoe Latijn sicilis [sikilis], waarin dus middenin een k zit, kan verworden tot sessel, waarin geen k-klank zit. Moet sicilis als sisilis uitgeproken worden? zetaambeeld zet•aam•beeld █ Zelfstandig naamwoord Aambeeld waarop de tanden van een zaagblad door middel van slaan met een hamer gezet kunnen worden. Dogyu, maker van aambeelden te Japan, product nummer 00417. http://dogyu-export.com/products/others/1.html Bron: Hida Tool https://hidatool.com/item/2509 Bron: Dieter Schmid Werkzeuge GmbH www.feinewerkzeuge.de/euroscha.html "handaambeeld", Bron: USDA Forest Service Afbeelding: www.fs.fed.us/t-d/pubs/htmlpubs/htm05232815/images/fig05.jpg ● Verwante termen:
+ Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zetaambeeld zethaak zet•haak █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem, onder voorbehoud: balkhaak Bron: MOT www.mot.be/resource/Tool/zethaak-hout?lang=nl Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088702 "balkhaak", onder voorbehoud een synoniem, Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M005060 Afbeelding: www.laterreestunjardin.com/wp-content/uploads/2019/01/Hache-2-1.jpg Bron: www.laterreestunjardin.com/les-outils-du-jardinier/ Bron: Ecopedia.be www.ecopedia.be/encyclopedie/pikhaak ● Verwante termen: ● Nederduitse termen: Sethaak, Sethaken [set•hā•ken] www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS27075 www.plattmakers.de/nl/3835/Haak www.plattmakers.de/nl/3836/Haken ● Duitse term: Sappie, Setzhaken [setz•hā•ken] https://de.wikipedia.org/wiki/Sappie www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS27075 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zethaak zethamer zet•ha•mer █ Zelfstandig naamwoord 1. Hamer waarmee bepaalde zaken (weer) hun vereise vorm gegeven wordt. 1.1. Voor het zetten van een groot zaagblad. Hamer waarmee de tanden in de vereiste stand geslagen worden. Bron, bewerkte en toegevoegde tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088704&article=zaag Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zaagzethamer?lang=nl ● Verwante termen: ● Duitse term: Schränkhammer + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zethamer zetijzer zet•ij•zer █ Zelfstandig naamwoord ■ Voluit: zaagzetijzer ■ Synoniem: zetter 1. Stuk gereedschap om iets (weer) in den vereiste vorm te brengen. 1.1. Werktuig waarmee de tanden van een zaag gezet worden. Bron, bewerkte tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088704&article=zaag Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zaagzetijzer?lang=nl "zetter", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088715&article=zaag "zaagzetter", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088704&article=zaagzetter "zaagzetter" en "zagenzetter", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M087696.re.108 ● Verwante termen: ● Engelse term: www.mot.be/resource/Tool/saw-setting-iron?lang=en ● Franse term: www.mot.be/resource/Tool/tourne-a-gauche?lang=fr + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zetijzer zetklok zet•klok █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem, algemene benaming: meetklok ■ Voluit: zaagzetmeetklok Van grote zagen. Meetklok waarmee men kan meten hoeveel een zaagtand gezet is, een meting uitgedrukt in millimeters. www.kaefer-messuhren.de/files/kaefer-messuhren/Bilder/01_Produkte/Saegeschraenkmessuhren_gr.jpg www.kaefer-messuhren.de/index.php/saegeschraenkmessuhren.html PDF-bestand: www.kaefer-messuhren.de/index.php/saegeschraenkmessuhren.html?file=files/kaefer-messuhren/pdf/PDF%20Saegeschraenkmessuhren/Saegeschraenkmessuhren.pdf "meetklok", Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Meetklok ● Verwante termen: ● Duitse term: Schränkuhr. Voluit: Sägeschränkmessuhr ● Duitse term, algemeen: Messuhr https://de.wikipedia.org/wiki/Messuhr ● Engelse term: set gauge, voluit: saw set gauge + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zetklok zettang zet•tang █ Zelfstandig naamwoord ■ Voluit: zaagzettang ■ Kortweg: tang Van kleinere zagen. Tang waarmee men de tanden van een zaagblad in de gewenste richting kan buigen, het zogenaamde zetten. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zaagzettang Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zaagzettang?lang=nl ● Verwante termen: ● Duitse term: Schränkzange ● Engelse termen: saw set, saw setting pliers www.mot.be/resource/Tool/saw-setting-pliers?lang=en ● Franse term: www.mot.be/resource/Tool/pince-a-avoyer?lang=fr + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zettang zetten zet•ten █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) zetten, (de) zetting ■ Synoniem: richten De tanden van een zaag in een bepaalde stand buigen met een zetijzer, zettang of zethamer. "richten", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M059827&article=kant ● Verwante termen:
www.duden.de/rechtschreibung/schraenken https://de.wikipedia.org/wiki/Schränkung_(Säge) ● Engelse term: set. Naamwoord van handeling: setting ● Franse term: avoyer. Naamwoord van handeling: avoyage https://fr.wiktionary.org/wiki/avoyer https://fr.wikipedia.org/wiki/Avoyage + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zetten zetwaag zet•waag █ Zelfstandig naamwoord ● Verwante termen: ● Duitse term: Setzwaage https://de.wikipedia.org/wiki/Setzwaage ● Engelse term: archipendulum https://en.wikipedia.org/wiki/Archipendulum + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zetwaag zi...
zicht █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: kniezeis, pik Eenhandse zeis. Wordt tesamen met de mathaak oftewel pikhaak gebruikt. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zicht_(gereedschap) Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zicht?lang=nl Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zicht1 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088804 "pik", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M053700 "pik", Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/pik2 ● Verwante termen: ● Duitse termen: Kniesense, Sichte https://de.wikipedia.org/wiki/Sichte www.hvva.org/hvvanew7-2b.JPG ● Engelse termen: sith, flemish scythe https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siths https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siths_in_art ● Franse termen: pique, piquet, sape www.mot.be/resource/Tool/sape?lang=fr + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zicht zichten zich•ten █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) zichten Afsnijden met de zicht. Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zichten#Werkwoord ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zichten zichthout zicht•hout █ Zelfstandig naamwoord Hout dat na verwerking zichtbaar is. Bijvoorbeeld het hout aan de oppervlakte van een meubel. ● Verwante term: blindhout + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zichthout zichtlaan zicht•laan █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zichtlaan ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zichtlaan zichtscherm zicht•scherm █ Zelfstandig naamwoord In de context van deze lijst: bomen en struiken die door hun opstelling het zicht ontnemen. Van toepassing op een haag of dichte bomenrij die het zicht op een gebouw of tuin ontneemt. ● Verwante termen: ● Franse term: brise vue + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zichtscherm ziektebeeld ziek•te•beeld █ Zelfstandig naamwoord Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088873 ● Verwante term: plantenziekte + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#ziektebeeld ziekteverwekker ziek•te•ver•wek•ker █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: pathogeen Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Pathogeen ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#ziekteverwekker zigzagsgewijs zig•zags•ge•wijs █ Bijvoeglijk naamwoord ■ Synoniemen: zigzag, zigzagpatroon, zigzagvormig Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088991 Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zigzag_(lijn) Bron: Neerlandistiek www.neerlandistiek.nl/2017/02/etymologie-zigzag/ Groeiwijze die men aantreft in jonge takken van onder meer hazelaar en veldiep. https://nl.wiktionary.org/wiki/zigzagsgewijs https://nl.wiktionary.org/wiki/zigzag ● Verwante termen: ● Duitse term: Zickzack-Muster https://de.wikipedia.org/wiki/Zick-Zack-Muster ● Engelse term: zigzag https://en.wikipedia.org/wiki/Zigzag ● Franse term: zigzag https://fr.wikipedia.org/wiki/Zigzag https://fr.wiktionary.org/wiki/zigzag + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zigzagsgewijs zijp █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: ziep Keine waterloop. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Ziepbeek Ziepbeek kan als een tautologie beschouwd worden omdat ziep op zich een waternaam is. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089127 Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zijp Bron: Oudnederlands Woordenboek, 500-1200, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID4931 Bron: Vroegmiddelnederlands Woordenboek, 1200-1300, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID67252 Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51904 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=52098 Busselziep, Opoeteren? (B) Kraaizijpe, Zonnebeke (B) Bron: Oudnederlands Woordenboek, 500-1200, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID4931.re.3&article=kraaizijpe Er is woordverwantschap tussen zijp en sijpelen (in het Duits ook siepen en seifen). Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zijpen Plaatsnaam: Zijpstraat ● Verwante term: beek ● Duitse term: Seife Regenrinne im Feld, Strassenrinne. Bron: 2.a., woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RS17352 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zijp zink █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: zenk, zonk ■ Van het werkwoord zinken Laagte in de bodem. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zink1 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089278 "senke", Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=51403 "zonk", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089622 "zinken", Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zinken ● Verwante termen: ● Duitse term: Senke ● Duitse term, met voorvoegsel: Bodensenke www.dwds.de/wb/Senke + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zink zinkhout zink•hout █ Zelfstandig naamwoord Hout in water dat niet drijft. www.debinnenvaart.nl/binnenvaarttaal/woord.php?woord=zei#zinkhout Bijvoorbeeld, hout van de gele kornoelje zinkt in water. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zinkhout zinkstuk zink•stuk █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zinkstuk ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zinkstuk zo...
zode zō•de █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: plag/vlag, ris/rus Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Graszode https://nl.wikipedia.org/wiki/Zode_(vegetatie) Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zode1 Bron: Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zode%22 ● Verwante termen: ● Duitse termen: Sode, Soden www.dwds.de/wb/Sode https://de.wikipedia.org/wiki/Grassode www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RS18819 (Rasenstück, ausgestochenes Grasstück (zum Verbrennen)) www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS30240 (torfscholle, ausgestochenes rasenstück) (... zunächst von dem zur feuerung (als siedemittel) gebrauchten torf gesagt, nachher auch auf das grüne rasenstück bezogen worden ist;) www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=Meyers&lemid=IS10972 www.plattmakers.de/nl/773/Soden "sumpfige Stelle in Feld u. Wiese, Sumpf; Wiesenstück im Felde" http://www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RS18854 ● Zwitserduitse term: Sode https://digital.idiotikon.ch/idtkn/id7.htm#!page/70319/mode/1up ● Engelse term: sod https://en.wikipedia.org/wiki/Sod https://en.wiktionary.org/wiki/sod www.etymonline.com/word/sod + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zode zoden zō•den █ Werkwoord █ Naamwoord van handeling: (het) zoden ■ Synoniem: plaggen Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=53082 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089401.re.1 ● Verwante termen: ● Duitse termen: soden www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS30248 www.wallhecke.de/Niederdeutsch/niederdeutsch.html + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoden zodenbijl zō•den•bijl █ Zelfstandig naamwoord Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zodenbijl?lang=nl ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zodenbijl zodenslag zō•den•slag █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zoodslag Recht van zoden te steken of meer algemeen van aarde te halen. Bron, bewerkte tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089401.re.38 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zodenslag zoei █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zouw Kijk bij zouw. zoeien zoei•en █ Werkwoord ■ Synoniem: zouwen Kijk bij zouwen. zoeimes zoei•mes █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zouwmes Kijk bij zouwmes. zoekwortel zoek•wor•tel █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: strijkwortel Kijk bij strijkwortel. zoemboom zoem•boom █ Zelfstandig naamwoord Boom of hogere struik in bloei die veel bijen, hommels en andere gevleugelde insecten aantrekt op zoek naar nectar. Als men in de buurt van de boom komt lijkt het alsof de boom zoemt. Dat is het geluid van de vleugelslagen van de talrijke insecten die aangetrokken worden door de nectar in de zoemboom. Enkele voorbeelden van zoemboomsoorten zijn boswilg, meidoorn, linde en valse acacia. ● Verwante termen: ● Engelse term: buzzing tree www.flickr.com/photos/jen_in_brisbane/3043092916/ + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoemboom zoemplek zoem•plek █ Zelfstandig naamwoord Plek met bloemen en bloesem in een tuin of park waar je vliegende insecten zoals vliegen en bijen luid hoort zoemen. Aster, klimop, wilg en linde zijn planten die veel zoemende insecten aantrekken. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoemplek zoeten zoe•ten █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) zoeten, (de) zoeting Glad of effen maken. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089463&article=glad zoetschaaf, zoetvijl https://nl.wiktionary.org/wiki/zoetvijl ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoeten zoethout zoet•hout █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoethout ● Verwante term: hout ● Duitse term: Süßholz https://de.wikipedia.org/wiki/Lakritze ● Engelse term: liquorice (stick) ● Franse term: (baton de) réglisse + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoethout zoetwatergetijde zoet•wa•ter•ge•tij•de █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zoetwatergetij Getijde in zoete wateren. ● Verwante term: vloedbranding ● Verwante Engelse termen: tidal marsh, tidal river https://en.wikipedia.org/wiki/Tidal_marsh https://en.wikipedia.org/wiki/Tidal_river + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoetwatergetijde zoetwatergetijdenatuur zoet•wa•ter•ge•tij•de•na•tuur █ Zelfstandig naamwoord Zoetwatergetijdenatuur keert terug op Tiengemeten door Marion de Boo http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document;docid=580040 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoetwatergetijdenatuur zomerannuel zō•mer•an•nuel █ Zelfstandig naamwoord Term voor eenjarige planten die in dezelfde groeiperiode kiemen, zaad zetten en afsterven. Bron: www.groen.net/Article.aspx?id=6884 "annuel", Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/annuel ● Verwante termen: ● Engelse term: summer annual https://en.wikipedia.org/wiki/Annual_plant#Summer + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerannuel zomerbed zō•mer•bed █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zomerbed Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089521 ● Verwante termen: ● Franse term: lit mineur https://fr.wikipedia.org/wiki/Lit_mineur + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerbed zomerbode zō•mer•bō•de █ Zelfstandig naamwoord Verschijning die de zomer aankondigt. Ontwikkeling in een plant die aantoont dat de zomer nabij is. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089515.re.65 www.volkskrant.nl/wetenschap/de-fluiter-is-de-ultieme-zomerbode~a4038140/ ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerbode zomerdijk zō•mer•dijk █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zomerkade ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerdijk zomergast zō•mer•gast █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zomergast Vogels en vlinders. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomergast zomerinteressant zō•mer•in•te•res•sant █ Bijvoeglijk naamwoord In de zomer: Planten die textuur, kleur of andere visuele effecten bieden door bladkleur, vruchten, schorsbeeld en andere verschijnselen en die het zomerbeeld opfleuren zijn zomerinteressant. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerinteressant zomerloot zō•mer•loot █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zomerlot In de zomer gevormde loot. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089515.re.261&article=zomerloot ● Verwante termen: ● Duitse term: summer shoot https://en.wikipedia.org/wiki/Lammas_growth + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerloot zomerpunt zō•mer•punt █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: langste dag ■ Antoniemen: winterpunt, kortste dag Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Langste_dag ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomerpunt zomersnoei zō•mer•snoei █ Zelfstandig naamwoord Snoei uitgevoerd in de zomer. In het boek Bossen van Vlaanderen staat geschreven dat geleide hagen best twee maal per zomerhalfjaar geschoren, geleid en gevlochten worden. Bossen van Vlaanderen - Een historische ecologie. Guido Tack, Paul Van den Bremt en Martin Hermy. Davidsfonds, 1993. Bladzijde 88, kolom 2. Zomersnoei kan zonnebrand veroorzaken aan appels en druiven ● Verwante termen: ● Duitse term: Sommerschnitt + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomersnoei zomertooi zō•mer•tooi █ Zelfstandig naamwoord Het geheel aan bladeren en voortplantingsorganen van bomen en struiken in de zomer en hoe dat eruitziet. Wat bomen en struiken in de zomer dragen. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomertooi zomp █ Zelfstandig naamwoord Moeras. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zomp2 Bron: Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zomp%22 Bron: Neerlandistiek www.neerlandistiek.nl/2016/06/etymologie-zomp/ Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zomp ● Verwante termen: ● Duitse term: Sumf ● Engelse termen: sump, swamp www.etymonline.com/word/sump www.etymonline.com/word/swamp + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zomp zompig zom•pig █ Bijvoeglijk naamwoord ■ Synoniem: moerassig Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zompig Bron: Van Dale www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/zompig ● Verwante termen: ● Engelse term, woordverwant: swampy https://en.wiktionary.org/wiki/swampy ● Engelse term: marshy https://fr.wiktionary.org/wiki/marshy + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zompig zonlichtdempend zon•licht•dem•pend █ Bijvoeglijk naamwoord De eigenschap hebbend zonlicht te dempen. De dichte kroon van een opgaande boom heeft een zonlichtdempend effect op planten onder de kroon. www.dbnl.org/tekst/hulz002ontr02_01/hulz002ontr02_01_0004.php "dempend", Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/dempend ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zonlichtdempend zonnebrand zon•ne•brand █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: schorsbrand 1. Schade door directe lichtinval van de zon op bomen met een dunne schorslaag zoals beuk. Waar nevenstaande, schaduwwerpende bomen weggehaald worden kan er zonnebrand optreden bij de overstaanders. Zware kroonsnoei kan leiden tot schorsbrand bij de gesnoeide boom. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnebrand 2. Schade door directe lichtinval van de zon op appelen, peren en druiven. www.houtwal.be/vakjargon/_vaktaal_index.htm www.houtwal.be/vakartikels/ziekten_plagen/zonnebrand.htm ● Verwante termen: ● Duitse termen: Rindenbrand, Sonnenbrand https://de.wikipedia.org/wiki/Holzfehler#Rindenbrand www.forst.tu-muenchen.de/EXT/LST/BOTAN/LEHRE/PATHO/abiotisch/sonnenbrand.html ● Engelse term: sunscald https://en.wikipedia.org/wiki/Sun_scald ● Franse term: coup de soleil + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zonnebrand zonnescherm zon•ne•scherm █ Zelfstandig naamwoord Scherm dat beschutting biedt tegen zonlicht. ● Verwante termen: ● Engelse termen: brise soleil, sunscreen, sunshade https://en.wikipedia.org/wiki/Brise_soleil ● Franse term: brite-soleil https://fr.wikipedia.org/wiki/Brise-soleil + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zonnescherm zonnescheur zon•ne•scheur █ Zelfstandig naamwoord Scheur in de schors van een zonnebrandgevoelige soort zoals beuk, veroorzaakt door zonlicht. ● Verwante term: zonnebrand + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zonnescheur zonnewende zon•ne•wen•de █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnewende Zomerwende en winterwende. ● Verwante termen: ● Duitse term: Sonnenwende https://de.wikipedia.org/wiki/Sonnenwende ● Engelse term: solstice https://en.wikipedia.org/wiki/Solstice ● Franse term: solstice https://fr.wikipedia.org/wiki/Solstice + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zonnewende zoöchorie zoö•cho•rie █ Zelfstandig naamwoord Verspreiding van zaden door dieren. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoöchorie Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/145/encyclopedie/ bestuiving, bevruchting ● Verwante termen: ● Duitse term: Zoocherie https://de.wikipedia.org/wiki/Zoochorie ● Engelse term: zoophily https://en.wikipedia.org/wiki/Zoophily ● Franse term: zoocherie https://fr.wikipedia.org/wiki/Zoochorie https://fr.wikipedia.org/wiki/Pollinisation#Pollinisation_par_les_animaux_.28la_zoogamie.29 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoochorie zoögamie zoö•ga•mie █ Zelfstandig naamwoord Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zoogamie ● Verwante term: -gamie ● Engelse term: zoogamy https://en.wiktionary.org/wiki/zoogamy ● Franse term: zoogamie https://fr.wiktionary.org/wiki/zoogamie + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoogamie zool █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem, van een schaaf: baan 1. In uiteenlopende technische toepassingen als benaming. voor zaken die door hun aard, vorm, functie, plaatsing of ligging met een zool vergeleken kunnen worden. 1.1. Het platte, gladde ondervlak van een schaaf waarmee deze over het voorwerp glijdt dat wordt geschaafd; baan. Bron, bewerkte tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089728&article=schaaf Van bepaalde gereedschappen. De onderzijde waarmee contact gemaakt wordt met het hout. De onderzijde van een schaaf, het deel van een schuurmachine waarop het schuurpapier wordt bevestigd. Bron: Houtbewerkingscursus.nl www.houtbewerkingscursus.nl/houtbewerkings-termen "baan", van een schaaf, Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089728&article=baan ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zool zoom █ Zelfstandig naamwoord 1. Gedeelte van een vlak of voorwerp dat zich langs de grens of aan den omtrek daarvan bevindt. 1.1. Rand van een bos, veld, aardlaag enzovoort. Bron, bewerkte tekst: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089737 Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/317/encyclopedie Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoom Zoom als plaats- of stroomnaam: https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoom_(beek) https://nl.wikipedia.org/wiki/Bergen_op_Zoom#Toponymie https://nl.wikipedia.org/wiki/Somme_(rivier) ● Verwante termen: ● Duitse termen: Krautsaum, Saum ● Franse termen: bande herbeuse, ourlet, ourlet herbacé, ourlet herbeux + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoom zoomkap zoom•kap █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zoomslag Kijk bij zoomslag. zoom-mantelvegetatie zoom-man•tel•ve•ge•ta•tie █ Zelfstandig naamwoord Door de bomen het bos zien - Bosbouwbegrippenlijst www.doordebomenhetboszien.nl/html/z.html Natuurlexicon.be www.natuurlexicon.be/mantelenzoomvegetatie.html ● Verwante termen: ● Franse term: lisière https://fr.wikipedia.org/wiki/Lisière + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoom-mantelvegetatie zoomslag zoom•slag █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zoomkap Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/182/encyclopedie/ Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Productiebos#Zoomslag ● Verwante termen: ● Duitse term: Saumschlag https://de.wikipedia.org/wiki/Saumschlag + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoomslag zoomvegetatie zoom•ve•ge•tā•tie █ Zelfstandig naamwoord Encyclo.nl www.encyclo.nl/begrip/zoomvegetatie ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoomvegetatie zoönose zoö•no•se █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoönose Bron: Ecopedia www.ecopedia.be/272/encyclopedie/ ● Verwante term: vector ● Duitse term: Zoonose https://de.wikipedia.org/wiki/Zoonose ● Engelse term: zoonosis https://en.wikipedia.org/wiki/Zoonosis ● Franse term: zoonose https://fr.wikipedia.org/wiki/Zoonose + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoonose zoutschade zout•scha•de █ Zelfstandig naamwoord Encyclo.nl www.encyclo.nl/begrip/Zoutschade ● Verwante term: plantenziekte + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zoutschade zouw █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: zaw, zeeg, zoe, zoef, zoeg, zoei, zuw [zöw] "zoei", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089422 Bron: E-WLD http://e-wld.nl/trefwoord/search/?search=zouw "zoei", Bron: Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zoei%22 sauwe www.hasel.be/node/289890 "zeeg", Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zeeg1 "zeeg", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M088088 zijgen www.etymologiebank.nl/trefwoord/zijgen neerzijgen https://nl.wiktionary.org/wiki/neerzijgen zijg, zij = vergiet http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089066 "zeegdijk", Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=50869 Ziek, plaatsnaam, Bron: Etymologiebank.n www.etymologiebank.nl/trefwoord/ziek2 Ziek, plaatsnaam, Bron: Wikipadia https://nl.wikipedia.org/wiki/Ziek_(plaats) ● Verwante termen: ● Duitse term: Sau, Sode, Su, Suche, Suge Sode "Rinne, nicht gepflastert, in der die schmutzigen Abwässer stehen, Strassengosse, Sumpfgraben, auch der darin befindliche schlammige Schmutz, Wasserabflussrinne im Hof, im Keller [Pohlsödche Abfluss aus dem Stalle Bo; Wassergraben, Regenrinne im Felde" Bron: Artikel 2.a. www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RS18819 Sode www.dwds.de/wb/Sode Su Su = Sau (s. d.); Su II -ū: = Wasserabzugsgraben s. Suge I. Bron: www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RS28353 Suche Artikel d. "als wasserleitung auf dem felde Schöpf tirol. 728; rinnsal eines baches, mühlgraben" Bron: www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=DWB&lemid=GS55811 Suge www.wdw.uni-trier.de/onlinewb/index.php3?id=62584 ● Mogelijk verwante Engelse term, woordverwantschap dus onzeker: seaw https://en.wiktionary.org/wiki/seaw ● Waalse term, woordverwant: sohe "Le sillon fait pour la plantation de la haie s'appelle so/ie. Une sohe est aussi une rigole qui permet l'écoulement des eaux d'un terrain humide (sohi one wede). Ce travail est aujourd'hui supplanté par le drainage, drênèS^e." https://archive.org/stream/BulletinDictionnaireWallon1/wallon_bulletin1_djvu.txt + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouw zouwen zou•wen █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) zoeien, (de) zoeiing ■ Wisselvorm: zoeien Het aanleggen en onderhouden van zouwenn, bijvoorbeeld met een zoewmes. ● Verwante termen: ● Waalse term, woordverwant: sohï + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouwen zouwhak zouw•hak Hak om te zouwen. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouwhak zouwkoord zouw•koord █ Zelfstandig naamwoord Koord die bij het zouwen gespannen wordt om ... 1. de zouw rechtlijnig te laten verlopen, 2. de diepte van de zouw te bepalen, 3. het verval van de zouw te bepalen of de zouw waterpas te leggen. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouwkoord zouwmes zouw•mes █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: zoegmes, zoeimes ■ Synoniem: walmes Gereedschap om zouwen aan te leggen en te onderhouden. Het zouwmes kan ook gebruikt worden om klot dat op de bodem gedroogd is in stukken te snijden. Bron: Het MOT www.mot.be/resource/Tool/zodensnijder?lang=nl ● Verwante termen: ● Duitse termen: Bänden-messer, Bänden-axt (Bänd = beemd), Wiesenbeil, Wiesenmesser www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&lemid=RB01004 www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=RhWB&mode=Vernetzung&hitlist=&patternlist=&lemid=RB00992#XRB00993 (Wiesenbeil zum Aufhauen der Wiesenrinnen) Het Wiesenbeil heeft waarschijnlijk een iets andere functie dan het zoeimes. Met het Wiesenbeil slaat men in de grond en met het zoeimes snijdt men. www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/startGlobalSearch.tcl?stichwort=wiesenmesser www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/startGlobalSearch.tcl?stichwort=wiesenbeil www.mot.be/resource/Tool/zodenbijl?lang=nl + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouwmes zouwschop zouw•schop █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zouwbats ■ Synoniem, uit de bouwwereld: kabelschop Versmalde bats om zouwen te vegen of uit te graven. www.polet.be/sites/polet/files/products/1103121.jpg In de context van zouwen had deze schop nog geen naam. De samensteller heeft deze naam bedacht en hier geplaatst op 2 oktober 2018. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zouwschop zu...
zuiger zui•ger █ Zelfstandig naamwoord Oorspronkelijk een term uit de boomfruitteelt: Tak die meestal op de rug van een gesteltak boven in de boom groeit en waarvan de schors/bast glad blijft. Zuigers zijn ongezonde, instabiele takken die in veel gevallen uit zichzelf terugsterven. Bron, bewerkte tekst: www.fruitpluktuin.nl/fruit/Overige/woordenlijst-van-fruitboom Deze tak verbruikt oftewel zuigt nutteloos groeikracht van de boom, nutteloos in de ogen van de oogster. In de terminologie van boomverzorgers komt zuiger ook voor als een tak die concurreert met de top van de hoofdstam. vormbreker, vorm zoals in groeivorm; een tak die de gewenste groeivorm van de boom verbreekt. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuiger zuidvrucht zuid•vrucht █ Zelfstandig naamwoord Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuidvrucht Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M089919 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M004072&article=zuidvruchten ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuidvrucht zuigwortel zuig•wor•tel █ Zelfstandig naamwoord Wortel van een (half)parasiet die in het weefsel van de gastheer doordringt, en daar sappen uitzuigt (= haustorium). Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=WNT&id=M010308 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuigwortel zuilboom zuil•boom █ Zelfstandig naamwoord 1. Een boom of hogere struik die van nature zuilvormig is, met opstaande takken, zoals de jeneverbes. "zuileik", Bron: Dendrologie.nl PDF-bestand: http://dendrologie.nl/wp-content/uploads/De-zuileiken-in-het-Von-Gimborn-Arboretum-te-Doorn.pdf 2. Een boom of struik die van jongs af aan door de mens in een zuilvorm gesnoeid is en door de mens in deze vorm gehouden wordt door regelmatig te snoeien. ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuilboom zuiver kwartiers zui•ver kwar•tiers █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord/bijwoord + bijvoeglijk naamwoord] Woergroep die wijst op de methode van hout versnijden, evenwijdig met de draad. Het versnijden gebeurt door middel van zagen of klieven. Bron: Joostdevree.nl www.joostdevree.nl/shtmls/rift_gezaagd.shtml www.joostdevree.nl/bouwkunde2/kwartiers_gezaagd.htm In de video hieronder kun je zien hoe een boomstam zuiver kwartiers versneden wordt door middel van klieven. ● Verwante termen: ● Duitse termen: Radialschnitt, Riftschnitt ● Engelse term: rift sawn Rift is verwant aan to rive (= splijten). www.merriam-webster.com/dictionary/rift www.merriam-webster.com/dictionary/rive ● Franse term: débit(age) sur maille + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuiver-kwartiers zuiveren zui•ve•ren █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (het) zuiveren, (de) zuivering In de bosbouw: In een jong bos (vóór het omslagpunt) wegnemen van slecht gevormde of beschadigde exemplaren of bomen die de gewenste soorten in hun groei belemmeren. Bron: www.doordebomenhetboszien.nl/html/z.html Ensie www.ensie.nl/probos/zuiveren ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuiveren zulle zul•le █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: zille, zul Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zulle%22 ● Verwante termen: ● Nederduitse term: Süll www.plattmakers.de/nl/175/Süll ● Duitse term: Schwelle www.dwds.de/wb/Schwelle https://de.wiktionary.org/wiki/Schwelle ● Engelse term: sill www.etymonline.com/word/sill https://en.wiktionary.org/wiki/sill#Etymology_1 + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zulle zuurdesem zuur•dē•sem █ Zelfstandig naamwoord Deze term is een tautologie. Kijk bij desem. + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuurdesem zuurminnend zuur•min•nend █ Bijvoeglijk naamwoord Wordt gezegd van planten die een zure bodem (een bodem met een lage pH) verkiezen. Bron: Een bewerking van de tekst van Guy De Kinder. www.houtwal.be/vakjargon/_vaktaal_index.htm "minnend", Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/minnend ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zuurminnend zw...
zwad █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: swade, swat, zwade, zwat 1. Hoeveelheid gewas die door één slag met een zeis wordt afgemaaid; snede gras. Lees ook de toevoeging onder 3. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwad 2. Rij van gemaaid gewas. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwad Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwad Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090233 Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56581&article=swade Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56451 Bron: Oudnederlands Woordenboek, 500-1200, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID4841 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090245 ● Verwante termen: ● Duitse term: Schwade https://de.wikipedia.org/wiki/Schwade ● Engelse termen, woordverwant: swade, swath ● Engelse term: reap www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=swade www.merriam-webster.com/dictionary/swath https://en.wiktionary.org/wiki/reap#Noun https://en.wikipedia.org/wiki/Windrow ● Franse term: andain https://fr.wikipedia.org/wiki/Andain 3. In de vorm van zwade: grote zeis of zeissteel Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090245 +++
Toevoeging bij 1Zwad in de betekenis van 1 kan in verband gebracht worden met de lemma's zwet en swette die een grens aanduiden. "zwet", zwette, Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090555&article=swethe "swette", Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56767&article=swethe De verklaring hiervoor is te vinden in een Engelstalige bron. Old Frisian swethe "boundary made by a scythe". www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=swath De grens heeft de breedte van een zwad in de betekenis van 1. Oudfries swethe [grens] Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwad sweththe https://sites.google.com/site/hvberkelrodenrijs/straatnamen sweththe Bron: Oudnederlands Woordenboek, 500-1200, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID4932&article=sweththe https://books.google.be/books?id=bd5MyxUOX78C&pg=PA23&lpg=PA23&dq=sweththe&source=bl&ots=UJFf7USdOp&sig=eKV9zG3DSlXXMbhp4OjUPitsv-s&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjw_L61zaHSAhXEIsAKHRmmB30Q6AEISTAJ#v=onepage&q=sweththe&f=false https://books.google.be/books?id=9_X44k9-3j8C&pg=PA874&lpg=PA874&dq=sweththe&source=bl&ots=ZQV_4On7ig&sig=Ba8P5LIwSHKAP5C7YcVgaUtstKo&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8vrSFzqHSAhXKJcAKHbeTBXw4ChDoAQgvMAU#v=onepage&q=sweththe&f=false swet www.dbnl.org/tekst/_tij003192501_01/_tij003192501_01_0011.php Rik Thomas vermeldt in zijn werk Tussen schachttoren en steenstort* dat zwart in Zwarte berg mogelijk een wisselvorm is van swat of swade en dan is zwarte berg een heuvel aan of op een grens. Swat is ook een dialectisme dat zwart betekent en daardoor kan in de loop der tijd betekenisverwisseling en daaropvolgend klankverwisseling ontstaan. Nog enkele relevante tekstdelen uit Elien Ranson's Masterproef**: Bladzijde 115 Hieruit kan afgeleid worden dat Zwart een derivatie is van ‘swaerde’ of ‘sweerde’ wat duidt op grond met grasbegroeiing (Van Goethem, 1965, p. 32). Als uitgegaan wordt van de ligging van het gehucht op de grens Moerbeke-Stekene, lijkt een verklaring van zwart als grensscheiding ook mogelijk. In dit geval zouden ‘zwart’ en ‘swaerten’ eerder afkomstig zijn van het Middelnederlandse ‘swat’ of ‘swade’ (Van Goethem, 1965, p. 32). Bladzijde 122 Het bepalende gedeelte swert of zwart kan op diverse manieren verklaard worden. Indien het letterlijk geïnterpreteerd wordt, wijst zwart op de kleur en dus op de hoedanigheid van de bodem. Hoewel de dunne bodemlaag van heidegronden over het algemeen aan de donkere kant is, stelt Heyse (1989b) dat deze benaming weinig specifiek is. Zwart zou eerder een vervorming zijn van ofwel het Middelnederlandse ‘swet’ wat grensscheiding betekent, ofwel ‘sweerde, swaerde’, wat duidt op grond met grasbegroeiing (Van Goethem, 1965, p. 32). Hoewel beide verklaringen mogelijk zijn, gezien de bodemgesteldheid, geeft Heyse (1989b, p. 61) de voorkeur aan de betekenis van grensscheiding waardoor het toponiem kan verklaard worden als ‘grensscheidende heuvel’. * Rik Thomas, Tussen schachttoren en steenstort : oorsprong en verleden van een zwarte berg, zijn zwart goud en de mijnwerkers die er leefden. Opglabbeek. ISBN 90-807338-1-4. ** Elien Ranson, Historisch-geografisch onderzoek naar de relatie tussen toponiemen en het landschap in het studiegebied gelegen in de gemeentes Moerbeke, Stekene en Sinaai. 2011. Masterproef. http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/787/501/RUG01-001787501_2012_0001_AC.pdf "swaerde", "zwoerd", Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank Artikel 2, http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56479 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank Artikel 2, http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090749 +++
+ Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwad zwadkeerder zwad•keer•der █ Zelfstandig naamwoord 1. Beugel aan een zeis die het zwad tijdens het maaien keert. ■ Synoniemen: jager, toejacht, toejager ■ Synoniem, indien groot en gemaakt van hout: wolf Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090233.re.5&article "jager", Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M028581&article=graszeis& ● Verwante termen bij 1: ● Duitse term, indien groot en gemaakt van hout: Reff (Nederlands rijf = hark) www.werkzeuginfos.de/sense-kaufen/ www.dwds.de/wb/Reff 2. Machine die het zwad keert. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090233.re.5&article ● Verwante termen bij 2: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwadkeerder zwam █ Zelfstandig naamwoord Paddenstoel. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwam Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank Artikel 2: http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090302 Bron: Geïntegreerde Taal-Bank, Instituut voor de Nederlandse Taal http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=results&wdb=wnt%2Cvmnw%2Conw%2Cmnw&uitvoer=HTML&lemmodern=%22zwam%22 ● Verwante termen: ● Duitse term: Schwamm www.dwds.de/wb/Schwamm + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwam zwamvlok zwam•vlok █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: mycelium Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwamvlok ● Verwante termen: ● Duitse term: Myzel https://de.wikipedia.org/wiki/Myzel ● Engelse term: mycelium https://en.wikipedia.org/wiki/Mycelium ● Franse term: mycélium https://fr.wikipedia.org/wiki/Mycélium + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwamvlok zwank █ Bijvoeglijk naamwoord Buigzaam. Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56541 Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090324 Duits schwingen en Engels swag en swing zijn woordverwant aan zwank. www.etymonline.com/word/swag www.etymonline.com/word/swing www.dwds.de/wb/schwingen zwenken, Duits schwenken/schwanken Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwenken www.dwds.de/wb/schwenken ● Verwante term: buigbaar ● Duitse termen: schwank, schwunk www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=PfWB&lemid=PS06103 www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=LothWB&lemid=CS01307 www.woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/startGlobalSearch.tcl?stichwort=schwunk www.dwds.de/wb/schwank + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwank zwart residuloog zwart re•si•du•loog █ Woordgroep [bijvoeglijk naamwoord + zelfstandig naamwoord] Bijprodukt in de papierproductie. www.proz.com/kudoz/english_to_dutch/paper_paper_manufacturing/3211367-black_liquor.html ● Verwante term: teer ● Duitse term: https://de.wikipedia.org/wiki/Schwarzlauge ● Engelse term: https://en.wikipedia.org/wiki/Black_liquor ● Franse term: https://fr.wikipedia.org/wiki/Liqueur_noire + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwart-residuloog zwartstreperig zwart•strē•pe•rig █ Bijvoeglijk naamwoord Van hout. Zwarte strepen bevattend. Houtinfobois.be www.houtinfobois.be/nl/tools/woordenlijst/#Z ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwartstreperig zwemvijver zwem•vij•ver █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: biologisch zwembad Een zwemvijver is een vijver waarin ook kan gezwommen worden. De zuivering van het water gebeurt volledig biologisch met een filterende moeraszone. Bron: www.heldervijveren.com/nl/vijverinfo/zwemvijver ● Verwante termen: ● Duitse term: Schwimmteich https://de.wikipedia.org/wiki/Schwimmteich ● Engelse termen: natural pool, natural swimming pool https://en.wikipedia.org/wiki/Natural_pool ● Franse termen: baignade biologique, piscine biologique https://fr.wikipedia.org/wiki/Baignade_biologique + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwemvijver zwerfafval zwerf•af•val █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zwerfvuil Kijk bij zwerfvuil. zwerfhout zwerf•hout █ Zelfstandig naamwoord 1. Zwerfvuil in de vorm van hout. 2. Synoniem voor drijfhout, drijvend op het water of aan land gespoeld. ● Verwante termen: ● Engelse term: driftwood https://en.wikipedia.org/wiki/Driftwood + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwerfhout zwerfsteen zwerf•steen █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniemen: erratisch blok, zwerfblok Steen of kei die door een gletsjer of ijskap is meegevoerd. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwerfsteen Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090542 Bron: Leestekens van het Landschap www.leestekensvanhetlandschap.nl/zwerfsteen Bron: Wiktionary https://nl.wiktionary.org/wiki/zwerfblok Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Blok_(afzettingsgesteente) https://nl.wikipedia.org/wiki/Kei_(afzettingsgesteente) Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090541 ● Verwante termen: ● Duitse term: Findling https://de.wikipedia.org/wiki/Findling ● Engelse term: glacial erratic https://en.wikipedia.org/wiki/Glacial_erratic ● Franse term: bloc erratique https://fr.wikipedia.org/wiki/Bloc_erratique + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwerfsteen zwerfvuil zwerf•vuil █ Zelfstandig naamwoord ■ Synoniem: zwerfafval Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwerfafval ● Verwante term: zwerfhout ● Engelse term: litter https://en.wikipedia.org/wiki/Litter + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwerfvuil zwik █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvorm: zwikke 1. Werktuig om te zwikken, werktuig waarmee men zwikkend werkt. Zwikboor. In het Nederduits Twick = plaggenhak. 2. Van een andere etymologische afkomst dan 1, wisselvorm van Zweck, zoals in het Hoogduits. Houten pen. Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwik Bron: Michiel de Vaan, langs Neerlandistiek.nl www.neerlandistiek.nl/2016/01/etymologie-zwik/ ● Verwante termen:
www.plattmakers.de/nl/14409/Twick Zwicke niederdeutsch 'hacke', zum bearbeiten des grasbodens gebraucht: ob es auch vor gudt gesehen werdt, de heide mit den twicken so tho verdelgende, dat aver etliche jahre der heide tho kummer werdt? weist. 3, 234 (v. j. 1570); im gegensatz zu den heidplaggen werden die grasplaggen mit der zwicke (twick) gehauen, einer hacke, in deren eisen senkrecht ein längerer stiel steckt E. Kück bauernleb. in d. Lüneburg. heide 67 (vgl. kwick stiel mit schräg angesetzter schaufel, zum sodenhauen, bei Lüneburg zs. f. dt. ph. 43, 362); ähnlich twick, f., Mensing schlesw.-holst. 5, 219. Bron: Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm www.woerterbuchnetz.de/DWB?lemid=Z13204 https://www.dwds.de/wb/dwb/Zwicke#GZ13204 ● Duitse term bij 1: Het Hoogduits kent betekenis 1 blijkbaar niet, doch wordt Zwicke voorgesteld als het Hoogduitse equivalent voor Nederduits Twick. Zwicke niederdeutsch 'hacke', zum bearbeiten des grasbodens gebraucht: ob es auch vor gudt gesehen werdt, de heide mit den twicken so tho verdelgende, dat aver etliche jahre der heide tho kummer werdt? weist. 3, 234 (v. j. 1570); im gegensatz zu den heidplaggen werden die grasplaggen mit der zwicke (twick) gehauen, einer hacke, in deren eisen senkrecht ein längerer stiel steckt E. Kück bauernleb. in d. Lüneburg. heide 67 (vgl. kwick stiel mit schräg angesetzter schaufel, zum sodenhauen, bei Lüneburg zs. f. dt. ph. 43, 362); ähnlich twick, f., Mensing schlesw.-holst. 5, 219. Bron: Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm www.woerterbuchnetz.de/DWB?lemid=Z13204 https://www.dwds.de/wb/dwb/Zwicke#GZ13204 ● Duitse termen bij 2: Zweck, Zwecke, Zwicke www.dwds.de/wb/etymwb/Zweck www.dwds.de/wb/etymwb/Zwecke + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwik zwikken zwik•ken █ Werkwoord █ Naamwoorden van handeling: (de) zwik, (de) zwikking, (het) zwikken ■ Wisselvorm, onder voorbehoud: twikken Draaien, buigen, op en neer bewegen. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090655 Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwikken1 zwikken = boren Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090655&article=boren ● Verwante termen:
www.platt-wb.de/platt-hoch/?term=twicken ● Duitse term: zwicken www.dwds.de/wb/zwicken www.dwds.de/wb/dwb/zwicken#zwicken ● Engelse termen: tweak, twitch www.etymonline.com/word/twitch https://en.wiktionary.org/wiki/twitch#Etymology_1 https://en.wiktionary.org/wiki/tweak#Etymology + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwikken zwiksen zwik•sen █ Zelfstandig naamwoord ■ zwiks + naamvalsuitgang -en ■ Wisselvormen: zwikse, zwiksie, zwiksel, zwikser Bij een waterput: Paal, balk of stok om water mee boven te halen. Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090659 "zwiksen" als werkwoord, intensivum met s-infix van zwikken, Bron: Etymologiebank.nl en Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwiksen http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090660 ● Verwante termen: + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwiksen zwin █ Zelfstandig naamwoord ■ Wisselvormen: swin, zwind ■ Synoniem: priel Een langgerekte, ondiepe geul op het strand, evenwijdig met de kustlijn verlopend. Meer algemeen wordt 'zwin' ook gebruikt voor een getijdengeul of voor een natuurlijke laagte met geulen of kreken in buitendijkse gronden, die ook bij eb met zeewater is gevuld. Bron: Vlaams Instituut voor de Zee www.vliz.be/vmdcdata/faq/keywords.php?id=179 www.vliz.be/vmdcdata/faq/keywords.php Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwin_(zee) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwinkuil Bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal, 1500-1976, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090678 http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M090679 Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwin www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwinden Bij de lemma's zwin en zwind horen de werkwoorden zwinden en verzwinden, gerelateerd aan de Duitse werkwoorden schwinden en verschwinden. Zwijn in Zwijnaarde en Zwijndrecht is een afgeleide van zwin. Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwijndrecht_(Nederland)#Zwin_en_drecht "swin", Bron: Middelnederlandsch Woordenboek, 1300-1500, Geïntegreerde Taal-Bank http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=56827&article=waterleiding "gezwind", Bron: Etymologiebank.nl www.etymologiebank.nl/trefwoord/gezwind "mui", Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Suatiegeul Een mui is een diepere strook in de zeebodem waar het water krachtig richting zee stroomt. Deze krachtige stroom noemt men een muistroom. Bron: Vlaams Instituut voor de Zee www.vliz.be/seafetyfirst/informatieplatform-gevaren-van-de-zee "muistroom", Bron: Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Muistroom Over de muistroom: "Zwem niet te dicht bij strandhoofden! Het is een raad die je beter niet in de wind slaat. Oorzaak zijn de muistromen die aan onze kust nietsvermoedende baders zeewaarts kunnen meesleuren. Ze ontstaan op een natuurlijke wijze in kustzones met veel wind, getij en golven. De benaming is afgeleid van het begrip mui. Een mui is een geul op het strand en de vooroever die loodrecht op de kust is gericht en waarlangs een belangrijk deel van de afvoer van het water naar de zee plaatsvindt." Bron: Vlaams Instituut voor de Zee PDF-bestand: www.vliz.be/docs/zeekrant/zeekrant2008.pdf Nederlands mui, Duits Priel https://de.wikipedia.org/wiki/Priel ● Verwante termen: ● Duitse term: Schwund www.duden.de/rechtschreibung/Schwund www.dwds.de/wb/Schwund www.dwds.de/wb/schwinden www.dwds.de/wb/verschwinden + Lemmaschakel: www.termenvanboheest.org/z#zwin |
